Usłyszałam, że nawet około jedna trzecia z nas ma zdolność bardzo dobrego radzenia sobie z różnymi traumatycznymi zdarzeniami, jak bycie świadkiem morderstwa bliskiej osoby, bycie porwanym, torturowanym, wykorzystywanym, które były intensywne i/lub trwające bardzo długo. Osoby te nie doznają żadnych negatywnych konsekwencji w zdrowiu psychicznym, a niejednokrotnie również fizycznym. Tych ludzi nazywa się osobami twardymi psychicznie. Wygląda na to, że pozostałe dwie trzecie z nas na odporność psychiczną musi sobie zapracować, wkładając w to mniejszy lub większy wysiłek. Cytując „Słownik języka polskiego” odporni psychicznie to ludzie, którzy wiele wytrzymają, wiele zniosą, wykazują się odpornością na działanie różnych czynników.
Micheline Rampe w swojej książce wskazuje na siedem filarów psychicznej odporności. Zalicza do nich optymizm, akceptację, poszukiwanie rozwiązań, porzucenie roli ofiary, świadomość odpowiedzialności, budowanie kontaktów oraz planowanie przyszłości. Rozpoznanie i świadome stosowanie tych umiejętności umacnia odporność psychiczną i pomaga w odbudowywaniu sił pomimo doznawania w życiu różnych wstrząsów.
Oczywistością jest, że nikt z nas nie ma żadnych gwarancji, że w życiu ominą go problemy lub porażki. Lepiej więc przyjąć aktywną postawę w celu wzmocnienia naszej wewnętrznej siły. Zdaniem Rampe już skupienie uwagi na jednej lub dwóch umiejętnościach powinno dać odczuwalną ulgę, ale pełną ochronę uzyskamy, dbając o wszystkie siedem filarów. Warto pomyśleć o kształtowaniu tych kompetencji u dzieci, które również nie są wolne od trosk i problemów, czasami naprawdę dużych, jak na ich młody wiek i niewielkie doświadczenie życiowe.
Mamy różne sposoby na zwiększanie naszej odporności psychicznej. Konfrontowanie się z życiem, praktyka i uczenie się, rozwijanie kompetencji i cech psychologicznych, zdobywanie skutecznych narzędzi do lepszego radzenia sobie i samorozwoju. Pamiętajmy jednak, że ceną za zdobywanie doświadczeń życiowych mogą być popełnione przez nas błędy. Ale jak zauważył poeta Johann Wolfgang Goethe „Potykając się, można zajść daleko. Nie wolno tylko upaść i nie podnieść się.” Wytrwałe więc trzymanie się istotnych dla nas celów jest możliwe poprzez dążenie do zrozumienia swojego położenia, wyciąganie wniosków, korygowanie błędów. I nie będą to oznaki słabości, lecz siły.
„Odporność psychiczna: Siedem filarów: Tajemnica wewnętrznej siły”, Micheline Rampe, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2006
„Być jak drzewo – czym jest odporność psychiczna?”, prelekcja psychologa i wykładowcy WSB w Chorzowie Marzeny Jankowskiej z okazji Kina Letniego,www.youtube.com/watch?v=bMokJ2wsjs (dostęp 14.11.2018).
Psycholog Małgorzata Kaduk 